مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران
فهرست عناوین این مطلب [نمایش]
مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران
مقدمه
تاب‌آوری (Resilience) توانایی فرد، سازمان یا جامعه برای تاب‌آوردن، بازیابی و تطابق با اختلالات است. پژوهش‌های دهه اخیر نشان می‌دهد که تاب‌آوری نه یک ویژگی ثابت، بلکه مجموعه‌ای از فرایندهای پویا است که می‌توان آن را تقویت کرد apa.org.
در این مقاله با رویکردی تحقیقاتی به مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری در بحران می‌پردازیم و کاربردهای عملی آن را برای حرفه مددکاری اجتماعی تشریح می‌کنیم.
سرمایه روان‌شناختی (Psychological Capital)
امید و خوش‌بینی
افراد امیدوار در بحران سناریوهای جایگزین طراحی و به اهداف خرد دست می‌زنند. خوش‌بینی ادراک تهدید را متعادل می‌کند و مانع درماندگی آموخته‌شده می‌شود.
خودکارآمدی
باور به قابلیت انجام وظایف احتمال استفاده از راهکارهای مقابله مسئله‑محور را بالا میبرد.
نکته کاربردی: برنامه‌های آموزشی CBT و ذهن‌آگاهی می‌توانند این مؤلفه‌ها را طی ۸–۱۲ جلسه گروهی بهبود دهند theguardian.com.
حمایت اجتماعی چندلایه
حمایت عاطفی (خانواده)، اطلاعاتی (همکاران)، و ابزاری (نهادهای خدماتی) با هم شبکه‌ای می‌سازند که ضریب ریسک فروپاشی را تا ۳۵٪ کاهش می‌دهد link.springer.com. مددکار اجتماعی نقش کلیدی در پیوند این لایه‌ها دارد.
رهبری و حکمرانی منعطف
رهبران منعطف با تصمیم‌گیری چابک و ارتباط شفاف، تردید را کاهش و اعتماد سازمانی را افزایش می‌دهند. مطالعه‌ای در ۲۰۲۴ روی ۱۴۲ سازمان نشان داد چابکی تصمیم‌گیری قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده دوام کسب‌وکار پس از بحران است ijmem.com.
زیرساخت و منابع تکرارپذیر
-
تنوع منابع (Financial, Digital, Human)
-
پهنای باند ارتباطی جایگزین برای مواقع قطع شبکه
-
پشتیبان‌گیری داده در مکان جغرافیایی دوم
گزارش PwC (۲۰۲۴) سه ستون «مالی، عملیاتی و سایبری» را برای تاب‌آوری سازمانی برشمرده است pwc.com.
آمادگی (Preparedness) و مدل READINESS
مدل READINESS (Jin et al., ۲۰۲۴) هشت گام را از پیش‌بینی تا یادگیری پس از بحران پوشش می‌دهد و نقش آموزش و سنجش مستمر را تقویت می‌کند emerald.com.
یادگیری سازمانی و بازتاب (Reflective Practice)
ثبت درس‌آموخته‌ها و شبیه‌سازی بحران، چرخه یادگیری را می‌بندد و خطاهای تکرارشونده را مهار می‌کند. مرور چتری ۴۸ برنامه آموزشی نشان داد ترکیب «آموزش شبیه‌ساز + بازخورد آنی» بالاترین اثربخشی را دارد sciencedirect.com.
سرمایه اجتماعی و مشارکت جامعه‌محور
تاب‌آوری واقعی از پایین به بالا ساخته می‌شود. مطالعات British Red Cross (۲۰۲۵) نشان می‌دهد شبکه همسایگی نخستین خط دفاع است و باید در برنامه‌های رسمی دیده شود thetimes.co.uk.
نظرات
ارسال یک نظر